پیامد کاربرد برخی از کودهای جانوری بر بخش های ماده آلی خاک

خاک بررسی شده از لایه 30 سانتی متر رویی یک زمین در همدان (شمال غربی ایران) با اقلیم نیمه خشک نمونه برداری شد و با کود های گوسپندی، گاوی و مرغی آسیاب شده و گذر یافته از الک 2 میلی متر در نسبت 20 گرم کود در هر کیلو گرم وزن خشک خاک تیمار و در شرایط دمای آزمایشگاه و رطوبت گنجایش کشاورزی نگهداری شد. پس از گذشت 1، 20، 60 و 120 روز از آغاز آزمایش، زیر بخش هایی از هر نمونه خاک برای بررسی ها برداشت شدند. برای آزمایش یک طرح کاملا تصادفی در چارچوب فاکتوریل و در سه تکرار در نظر گرفته شد. فاکتور ها شامل کود های آلی بکار رفته وگذشت زمان آزمایش بودند. فراوانی جمعیت باکتریایی خاک در همه تیمار ها در روز پس از کود دهی افزایش یافت. تنفس پایه و برانگیخته خاک با کود دهی افزایش یافته است. اندازه های تنفس پایه از آغاز و تنفس برانگیخته پس از زمان 20 روز بشکل پیوسته ای کاهش داشته اند. اندازه های بدست آمده فسفر فراهم و زیتوده ریز جانداران خاک هم نشان از بیشترین اندوخته فسفر در تیمار کود مرغی داده شده دارد. کربن زیتوده ریز جانداران در تیمار گاوی زمان 20 بیشترین اندازه را داشته است. کود دهی بخش های کربن محلول در آب (سرد و گرم) را بشکل چشم گیری افزایش داد. کربن آلی هر دو بخش هیومیک و فولویک اسید در خاک کود داده شده در برابر کود دهی نشده افزایش یافتند. گرچه این افزایش برای اسید هیومیک بویژه در مراحل پایانی آزمایش بیشتر بوده است. ماده آلی خاک در بخش هم اندازه دانه های شن با کود دهی افزایش داشت، هرچند که تندی کاهش آن از نخستین روز تا زمان 20 روز آزمایش در مرحله های بعد کاهش یافت. کربن آلی در بخش هم اندازه رس و سیلت هم بویژه برای تیمار کود گاوی افزایش نشان داد، کربن آلی خاک در بخش هم اندازه رس در زمان های آزمایش شده بیشتر از بخش هم اندازه سیلت و شن می باشد. کود دهی با کود های جانوری بویژه پس از بکارگیری کود گاوی، کربن آلی در بخش سبک را بشکلی چشم گیر افزایش داد. کربن آلی در بخش سنگین هم برای تیمار کود گاوی تا زمان 60 آزمایش در میان همه تیمار ها بیشترین بود. خاکدانه های در اندازه های گوناگون با الک کردن تر خاک جدا سازی شدند. میانگین وزنی قطر خاکدانه ها و همچنین اندازه های کربن آلی در هر بخش از خاکدانه ها اندازه گیری کمی و تحلیل آماری شدند. خاکدانه های خاک و میانگین وزنی قطر آنها در همگی تیمار ها با گذشت 20 روز از انجام آزمایش افزایش داشت که این اثر مثبت در تیمار کود گاوی بیشتر بود. کود دهی کربن آلی خاک را در همه اندازه خاکدانه ها بویژه برای خاکدانه های درشت بیشتر کرد. این افزایش در کود های با کیفیت پایین تر (تیمار های کود گاوی با اندازه های کربن آلی و نسبت کربن به نیتروژن بالا تر در برابر دیگر تیمار ها) بیشتر بوده است. کربن آلی خاکدانه های درشت بشکل چشم گیری در گذر زمان کاهش داشت، هرچند کربن آلی در خاکدانه های ریز خیلی دگرگون نشد. همه نیتروژن خاک در طول دوره زمانی آزمایش کاهش یافت که می تواند به علت د نیتریفیکاسیون باشد، اگرچه این کاهش کمتر از کاهش همه کربن آلی خاک و نسبت کربن به نیتروژن با گذشت زمان در همه تیمار ها بود.